Eiland zonder zee. Het verhaal van Schokland

Geplaatst op 15 augustus 2019

Sinds de late middeleeuwen had Nederland een binnenzee die was ontstaan door een reeks overstromingen. In 1932 besloot men deze zee in tweeën te splitsen. Zo kon er meer controle uitgeoefend worden over het woeste water. Een duidelijk geval van verdeel en heers. In de tijd dat de Zuiderzee nog wel bestond, vinden we daarin een klein eiland dat vecht voor zijn bestaan. De naam: Schokland. In deze blog besteden we daar aandacht aan.

Schokland

Eigenlijk was Schokland nog niet zo lang een volledig eiland, want lange tijd was ze verbonden met het vaste land door een strook land, waardoor ze feitelijk een schiereiland was. Na de voortdurende afslag door de Zuiderzee werd ze rond 1450 een volledig eiland. Ook de Zuiderzee was nog helemaal niet zo oud, ze bestond namelijk sinds het begin van de late middeleeuwen. Vele overstromingen hadden steeds meer land opgeslokt en ook het binnenmeer Aelmere in verbinding gebracht met de Noordzee. Later ontstond op een vergelijkbare manier de Waddenzee. Op oude kaarten, bijvoorbeeld uit 1658, zie je heel duidelijk de Zuiderzee of zoals men toen schreef: Zuyder Zee.

Stromen van verandering

De Schokkers waren een standvastig volkje waar geen reformatorisch kruid tegen gewassen was, het eiland was namelijk katholiek en bleef dit ook gedurende de jaren daarna. Men geloofde sterk in de christelijke God, maar het was de Latijnse interpretatie hiervan, niet de calvinistische. De predikant van Ens, een nabij gelegen dorp, kreeg het niet voor elkaar om de Schokkers de gereformeerde kerk in te praten. De Gereformeerde kerk had het na 1517 voor het zeggen in Nederland en de macht van de Rooms-Katholieke kerk was gebroken; openlijk katholiek zijn mocht niet meer. Nederland was zelfs tot zendingsgebied verklaard door de Paus. Vanaf 1795 werd Nederland onderdeel van Frankrijk en komen er grote veranderingen, zo is er vanaf dat jaar de felbegeerde vrijheid van godsdienst en komen er verbeteringen in het onderwijs. Wat niet veranderde was de voortdurende strijd tegen het water en de armoede.

Armoede, “losse moraal” en strijd tegen het water

De pastoor van Schokland, Bartholomeus Doorenweerd (periode 1796-1809) een geleerd man, heeft veel ontberingen met de Schokkers meegemaakt. Er was veel armoede en tijdens de visserij, de bestaansgrond van de bevolking, nam de zee vele levens. Bijzonder detail is de “losse moraal” op het eiland, iets waarover de pastoor in zijn afscheidsrede opmerkt dat: de jongeren van het eiland alcohol nuttigen en in de avond buiten met elkaar verpozen. Ook de huwelijken vanwege een zwangerschap, al dan niet met iemand van een andere kerk dan de Roomse, waren hem een doorn in zijn klerikale oog.

Een nieuw thuis

In 1859 werd Schokland ontruimd en de mensen verhuisden naar steden en dorpen in de buurt, zoals Kampen, Ens, Volendam en Vollenhove. Destijds werden ze niet overal met open armen ontvangen. Hun ruige karakter werd zelf tot in Den Haag, middels een brief aan de regering, huichelachtig overdreven. Men (lees: het gemeentebestuur van Kampen) vreesde opgezadeld te worden met hoge financiële lasten, omdat veel gezinnen van Schokland arm waren en de gemeente een menswaardig bestaan moest garanderen aan deze mensen. Tegenwoordig is er veel aandacht voor de geschiedenis van Schokland en zijn er herdenkingsmonumenten opgericht, zoals in Kampen waar het grootste deel van de Schokkers naartoe verhuisde.

Zelf kijken op Schokland

Schokland heeft historische gebouwen en andere bijzondere zaken die je kunt bekijken. Het is daarmee echt een openluchtmuseum met veel sfeer. Een recent gesticht museum op Schokland biedt een expositie van objecten uit de tijd dat het nog een visserseiland was. Ook zie je er veel archeologische vondsten uit de ijstijd, deze zijn gevonden bij het inpolderen van de Zuiderzee .

Meer ontdekken?

Leuke tips hoe je zelf sushi kunt maken of je caravan inpakken? Check het en doe er je voordeel mee.